سەرنجێک:
یەكێك لە پرسیارە ئاڵۆزەكان ئەوەیە كە فیكر چۆن كاردەكات؟ یان بەر لەوەش، فیكر چیە و چۆن پێكدێت و چۆن جیهان و ژینگەیەكی تایبەت دەناسێت و پاشان شتێكی تیا دەگۆڕێت. ئەویش لە كۆمەڵگایەكدا كە پێگەیەكی ئاڵۆز و شلۆكی هەیە. كۆمەڵگەیەك كە بەدەقیقی نازانین ڕووە و كوێ دەڕوات و تا چەند تەبایە لەگەڵ گۆڕانكارییەكانی جیهاندا. هەر پەیوەند بەم پرسیارەوە، چەمكی ڕۆشنبیر چیە و ئەركەكانی چین و بەرەو كوێ دەچن؟ ڕۆشنبیر وەك چەمكێكی جیهانی "مۆدێرن" كە لە دونیای ئێمەدا بەر لەوەی ئەركەكانی ڕوونبێتەوە و بزانین كێیە، پێدەچێت بەرەو دەستەوەساوی و ئاوابوون بڕوات. ئەمەش زۆر ڕوون نیە. ئەوەی ڕوونە جێگرتنەوەی شیكەرەوەی سیاسی و ڕۆژنامەنووسە لەجێی ڕۆشنبیر. لەكاتێكدا ئەم دووانە جیاوازن و دەكرێت سەرەكیترین جیاوازییان ئەوە بێت كە ڕۆشنبیر ئیش لەسەر پرسە درێژخایەنەكان دەكات و لەسەر پرسی گشتی(كلیات) و تیۆری دەوەستێت، لەكاتێكدا ڕۆژنامەنووس ئیش لەسەر شتی بەشەكی(جوزئیات) دەكات و واقیع لە ئاستە بەشەكی و لاوەكی و ڕاگوزەرەكانیدا دەبینێت. دیارە ئەمەش مەترسییەكی زۆری هەیە و سوبێكتێكی فاست‌فوود و بێ‌فیكر درووستدەكات.
هەر بیر و بیریارێك كاتێك دێتە واقیعی ئێمەوە، فۆرمێكی تر وەردەگرێت. ڕەنگە ئەمە قەدەری زۆرێك لە سیاقە ڕۆشنبیرییەكانی تری دونیاش بێت. چونكە هەر واقیعێك لەسەر كۆمەڵێك گوتار و شیرازەی مانایی بەندە و بە بڕێك لە بڕەكان ڕێگە دەدات غەریبەیەك بێتە ناویەوە و تەفسیری خۆی بەسەریدا زاڵدەكات. گەر نمونەیەكی كۆنكرێتی بێنینەوە، پرسی نیهیڵیزم و مردنی خودایە. دیارە پرسی نیهیڵیزم بەدیوێكدا پرسێكی مێژووییە و ئاكامی مۆدێرنەیه. هەڵوەشانەوەی ئەو بەهایانەیە كە پێش مۆدێرنە هەبوون. مردنی خوداش لای نیچە، مردنی بەهاكان و مردنی حەقیقەتە و دەركەوتنی جۆرێك لە (هیچ)ـە كە دەبێت مرۆڤی مۆدێرن مامەڵەی پێوە بكات و تێی بگات. بەڵام پرسی نیهیڵیزم لای ئێمە لەجیاتیی ئەوەی بەمێژوویی بكرێتەوە، كەچی سەروو-مێژوویی دەكرێتەوە و لە مێژوو دادەبڕێنرێت و وەك پرسێكی ئەزەلی مامەڵەی لەگەڵ دەكرێت كە گوایا ژیان خۆی هیچە و گەنجێتی عەدەمیەتە. نمونەیەكی تر كە پەیوەندیی بە گوتاری چەپەوە هەبێت، مامەڵەكردنە لەگەڵ دەقەكانی ماركسدا وەك دەقی سەروو-مێژوویی. بۆنمونە مامەڵەی چەندین دەیەی چەپەكان لەگەڵ (مانیفێستی كۆمۆنیست)دا نامیلكەیەكی وشكی حیزبی بووه كە لە ئیمكانە تیۆرییەكانی داماڵێنراوە. لەكاتێكدا ئەم دەقە سەر بە سیاقێكی مێژووییە و لە شوێن/كاتێكی دیاریكراودا بەرهەمهاتووە و ڕستەی یەكەمی مانیفێستەكە شایەتی ئەمەیە: تارماییەك بە ئەوروپادا دێت و دەچێت، تارمایی كۆمۆنیزم. وشەی "ئەوروپا" لێرەدا دەقەكە دەخاتەوە ناوەڕاستەكانی سەدەی نۆزدە و لە زۆر ڕووەوە پەیوەندییەكی ئەوتۆی بە ئێستای كۆمەڵگای ئێمەوە نیە. گەر فەزایەكی كۆنتێكستواڵ (سیاقدار) بۆ ئەم ڕستەیە درووستبكەین، پێدەچێت بەمجۆرەی لێبێت: لە ئێستادا و لەم ساڵانەدا، ئەو تارماییەی ئێمە بە ئەوروپادا تارمایی پەنابەر و گەنجە كوردەكانە بەناو ئەوروپادا. بەو دیوەی تریشدا، دەقی مانیفێست، دەقێكە لەوێوه پەیوەستدەبێـتەوه بە دونیای ئێمەوە كە وەسفێكی وردی مۆدێرنە دەكات(ڕەنگە هەڵە نەبین بڵێین، بۆ چەپێكی كوردی، دەقەكە ناوێكی لەم جۆرە هەڵدەگرێت: مۆدێرنەناسی). هەر بەپێی ڕستەیەكی ناو مانیفێست خۆی، دەقی مانیفێستیش بەر خێرایی و گۆڕانە سەیروسەمەرەكانی مۆدێرنە كەوتووە و ماركس و ئەنگڵس لە پێشەكییە زیادكراوەكانیدا ئاماژەیان بۆ ئەوە كردووە كە ئەم دەقە وابەستەی كات و شوێن و سیاقە. ئەمە بەو مانایە نایەت كە ناوكە سیاسیەە ڕادیكاڵەكەی مانیفێست لەدەستچووبێت، بەڵكو بەو واتایە دێت كە دەقەكە لەناو شوێنكاتێكی تردا بەرهەمبێتەوە و قسەیەكی پێ بێت بۆ سیاقی كۆمەڵگای كوردی. كۆمەڵگایەك كە بەچڕی پێویستی بە سیاسەتێكە كە بە نێوانگریی فیكردا بڕوات و لەم هەڵپە ژۆرناڵیستییە ڕزگاربكرێت. گەرچی ئەم هەڵپەیە خۆی دەلالەتە لە ناجێگیریی مرۆڤی كورد لەناو جیهانی مۆدێرندا(كە جیهان خۆی لە تێكەڵوپێكەڵییەكی سەیردا دەژی و سنورەكانی كات و شوێن و سیاسەت لە جاران ئاڵۆزترن). ئەم نوسینەی خوارەوە كە بە دوو بەش دێت، باسی چەمكی نیهیڵیزم دەكات. نیهیڵیزم دەخاتەوە ناو سیاقە مێژووییەكەی خۆیەوە كە مۆدێرنەیە. مۆدێرنە ئەو چوارچێوە گشتییەیە كە دەكرێت چەپی كوردی جارێكی تر بەهۆیەوە بیر لە كۆمەڵگاكەی بكاتەوە. ئێمە لەكوێداین و بەرەو كوێ دەڕۆین. ئەو شۆكە نیهیلیستییەی جارجار بەر ئێمە دەكەوێت، چەندی لە ڕابردووەوە دێت و چەندیشی هی ئێستایە؟ لەم ڕووەوە پێویستمان بە تێگەیشتنێكی سەرەتاییە لە پرسی نیهیڵیزم.
ئەم نوسینە چەندساڵێك پێشتر بڵاوبووەتەوە و دیسان لە سایتی نێگەتیڤ دایدەنێینەوە.
(وەرگێڕ)