فیلمی "ئینجیل بەپێی گێڕانەوەی مەتا"(The Gospel According to St Matthew) يەكێكە لە فیلمە دیارەكانی دەرهێنەری ئیتالی (پییەر پاولۆ پازۆلینی). پازۆلینی لە ساڵی 1964 ئەم فیلمە بەرهەمدێنێت و بەپێی نوسخەی "مەتا" ڕووداوەكان دەڕۆنە پێشێ. وەك دەوترێت گێڕانەوەكانی تری ئینجیل لە ڕوانگەی پازۆلینی یەوە، یان زۆر تەمومژاویین یاخود زۆر عاتفی و باون. بۆیە پازۆلینی نوسخەی مەتا هەڵدەبژێرێت و عیسایەكی كەمتازۆر شۆڕشگێڕ و چەپئاسا درووستدەكات. هەموو دەزانین مەتا یەكێك بوو لە دوانزە قوتابییەكەی چواردەوری مەسیح، هەر ئەویش یەكێك لە ئینجیلەكان دەنوسێتەوە و بەشێكی دیاریكراو لە كتێبی پیرۆز پێكدێنێت. قسەكە لێرەدا ئەوەیە كە كاتێك دەرهێنەرێكی كۆمۆنیست بە ژیانی پەیامبەرێكدا دەچێتەوە، بەدوای چیدا دەگەڕێت؟ ئاشكرايە پازۆلینی پێشتر سەر بە ئاینزای كاسۆلیك بووە بەڵام لە كاتی بەرهەمهێنای فیلمەكەدا دەمارگیرییەكی زۆری دژی دین هەبووە. ڕەنگە وەڵامێكی سەرپێی، هەر ئەوە بێت كە لە دیدی پازۆلینییەوە دینی مەسیحی(یان باشترە بڵێین سیمای عیسای مەسیح خۆی) خاڵی نیە لە ئیمكانی ڕزگاری. بەتایبەت ئەو ئیمكانەی كە حەقیقەتێك بوونی هەیە و دەبێت بە گوێی خەڵكدا بدرێت. ئەویش لە سەردەمێكدا كە پۆستمۆدێرنە بانگەشەی نەمانی حەقیقەت و ڕێژەییبوونی حەقیقەت دەكات. نەمانی حەقیقەت و گۆڕانی ئیشی حەقیقەت، باجی خۆی هەیە و پێناچێت مرۆڤ و كۆمەڵگا زۆر بەرگەی بگرن. ئەمەش لە كایەی سیاسەت و بەتایبەت پرۆسەیەكی وەك "هەڵبژاردن"دا دەردەكەوێت. لەم هەڵبژاردنانەی ئێستادا، كەمتازۆر شوێنەوارەكانی ونبوونی حەقیقەت دەبینین. حەقیقەت بەو مانایەی كە كۆمەلگا(یان بەشێك لە كۆمەڵگا) لە دەوری ئایدیایەك كۆبكاتەوە و ڕزگاریی پێ بێت. ئەوەی ئێستا دەیبینین پتر ناحەقیقەتە، یان كورتبوونەوەی حەقیقەتە بۆ كۆمەڵێك درووشمی ڕاگوزەر و هەلپەرستانە. ئەوەی لە زاری لیستەكان و كاندیدەكانەوە دەیبینین، ئەتككردنی "حەقیقەت"ـە. لەبری ئەوەی ئایدیایەك هەبێت و كۆمانبكاتەوە، كۆمەڵێك ڕستە دەبینین كە بۆ سوككردنی حەقیقەت بەرهەمهێنراون و ژیانی مرۆڤ لە كۆمەڵێك موژدەی مسۆگەرنەكراودا كورتدەكەنەوە كە پەیوەندیی بە نان و ئاو و كارەباوە هەیە. دیارە ئەم شتانە گرنگن، بەڵام نەك وەك بەدیلی حەقیقەت. پازۆلینی لە سیاقێكدا مەسیح دێنێتەوە، كە "حەقیقەت" لە ئەوروپای ئەوكاتدا بەرەو ڕێژەییبوونەوە و ئاوابوون دەبرێت. مەسیح لەم فیلمەدا هەر ئەو كەسەیە كە ئامادەیە لەپێناوی حەقیقەتدا بمرێت و بكوژرێت و لە خاچ بدرێت، بەڵام لە كۆنتێكستێكی نوێدا كە ئیزافەی نوێ وەردەگرێت. بە دەربڕینێكی نوێ، هێنانەوەی هەر ڕووداوێكی مێژوویی، زیادەی تری دەچێتەسەر و دەلالەتی نوێ وەردەگرێت. ئەم قۆناغەی كە ئێمەشی تیاین، هەر درێژەی قۆناغەكەی پازۆلینییە. هەڵبژاردنی پارلەمانی بە تایپە هەرە وێرانەكەی، لەم ناوچەیەدا لەسەر حیسابی وێرانكردنی حەقیقەت داڕێژراوە. سوبێكتێكت هەیە كە حەقیقەت كورتدەكاتەوە بۆ فاكتێكی ڕۆژانەیی، بۆ هەڵبژاردنی كاندیدێك كە بەرهەمی ئایدیایەكی ڕزگاری نیە بەڵكو موژدەهێنێكی سەردەمی فەزای مەجازییە(و پشت بە هیچ ئینجیلێكی جدی نابەستێت). دیارە لێرەدا مەبەست لە تاكەتاكەی كاندیدەكان نیە، بەڵكو كاندیدەكان خۆیشیان بەرهەمی سەردەمێكن كە "حەقیقەت" پاشەكشەی كردووە و تاكە پێوەری حەقیقەت لە سندووقی دەنگداندایە(ئەمە لەكاتێكدا "حەقیقەت" بە ژمارە و حیسابات ناپێورێت و ڕەهەندێكی شۆكهێنەر و تراومایی هەیە). هەر ئەوەی كە كۆمیسیۆنێك دێت و دەنگەكان جیادەكاتەوە، "حەقیقەت" پێشوەخت لەناوچووە.
بەپێی فیلمەكەی پازۆلینی، لەم سەردەمەدا، فیگەری مەسیح بەرەو ئاوابوون دەبرێت. فیلمەكە لە ماوەی دوو سەعاتدا، ئەو پەیامەمان پێ دەڵێت كە «ژیانی مرۆڤ لە ناندا كورتنابێتەوە». كاتێك لەو بیابانەدا كە شەیتان تەحەدای مەسیح دەكات و دەڵێت «ئەگەر تۆ كوڕی خودایت، ئەوا ئەم بەردانە[ی چواردەورت] بگۆڕە بۆ نان». مەسیحیش وەڵامدەداتەوە: «مرۆڤ تەنیا بە نان ناژی». ڕاستە كە دەبێت نان شتێكی مسۆگەر بێت بۆ مرۆڤەكان، بەڵام حەقیقەت لە ناندا كورتانبێتەوە. نان یەكێكە لە بەرەكەت و ئیمكانەكانی حەقیقەت. ئەم هەموو پەیامە بۆ شكۆداركردنی نان، بۆ سەركوتكردنی حەقیقەتە. ئەمڕۆ مرۆڤەكان تا ئەو جێیە هیلاك و خاڵیكراونەتەوە، كە نان بە هاوتای حەقیقەت بزانن. تەنانەت لە عەقڵی باودا ڕستەیەك دەدرێتە پاڵ ماركس كە گوایا "نان لە ئازادی گرنگترە". بەڵام گرنگیدانی ماركس بە ژیانی ڕۆژانەی مرۆڤ و كێشەی نان، بەو مانایە نایەت كە هەركە پاروویەك نانمان دەسكەوت ئیتر ژیان بە ڕیتمێكی باش دەڕوات. بەپێچەوانەوە، نان لای ماركس پاش حەقیقەت دێت. ئەو حەقیقەتەی كە دەبێت ئەم تایپە لە ژیان بەسەربچێت و لەناو تایپێكی تازەی ژیانكردندا هەم نان فەراهەم بێت و هەم پێداویستییە مەعنەوییەكانی تری مرۆڤیش. لە فیلمەكەی پازۆلینیدا ڕستە توندەكانی مەسیح دەبینین كە سازشی لەسەر نیە. لەوێدا عیسا وەك سەرەك لیست و حیزب و كاندیدەكانی ئەمڕۆ داوای ئەوە ناكات تاقیبكرێتەوە، بەڵكو پێی وایە حەقیقەت/خوداوەند ڕەهەندێكی تیایە كە تاقیناكرێتەوە و لە ئەزموون بەدەرە. دابەزینی "حەقیقەت" بۆ ئاستی تاقيبوونەوە و تاقیكردنەوە، خودی حەقیقەت لەناودەبات. لە بانگەشەكاندا دەبینین كە دەوترێت بۆ یەكجاریش بێت، دەنگێكی نوێ ئەزموونبكە و تاقیبكەوە. ئاشكرایە ڕەهەندی پشت ئەم بانگەشەیە، هێنانەخوارەوەی حەقیقەتە بۆ ئاستی لۆژیكی شتومەكی سەفەری و «یەكجار مەسرەفكراو». لە فیلمەكەدا بەپێچەوانەوە عیسایەكی بێباك دەبینین كە پەیامەكەی خۆی فڕێدەدات و دەڕوات، بەناو كێڵگە و بە لای جووتیار و ماسیگرەكاندا دەڕوات و زۆر دامێنگیریان نابێت. كاتێكیش بە پیترۆس و ئاندریاس (ـی ماسیگر) دەڵێت: دوام بكەون با بڕۆین ڕاوی مرۆڤ بكەین [نەك ماسی]، خۆی تەعبیرە لەوەی كە مرۆڤ هێشتا ئەو بوونەوەرەیە كە قابیلی ئاگاداركردنەوە و پەیامدارییە و وەك ئەمڕۆ كۆمەڵێك ئۆبێكتی وێڵكراو نین.
خاڵێكی گرنگ كە لە فیلمەكەدا دەیبینین و بۆ ئەمڕۆ جێی سەرنجە، فەزای گشتی و پانتایی كۆمەڵایەتییە. پانتایی كۆمەڵایەتی لە زەمانی مەسیحدا، پانتاییەكی تارادەیەك لەمسكراو و كۆنكرێتییە، بەڵام ئەمڕۆ پانتایی كۆمەڵایەتی وەرگەراوە بۆ فەزای گشتی. فەزایەك كە وەك سەدەی نۆزدە ڕوون و بەرجەستە نیە، بەڵكو فەزایەكی ڕووت و ئەبستراكتە. ئەوانەی لەم فەزایەدا دەژین مرۆڤە پەیامدار و بەرپرسیارەكان نین، بەڵكو كۆمەڵێك دەموچاوی ئەبستراكت و لەمسنەكراون. فەزای گشتی لێرەدا بەو مانایەیە كە ڕووبەرێكی هاوبەش هەیە و مرۆڤەكان بیری تیادەكەنەوە و گفتوگۆی تیادەكەن(یان تەنانەت گفتوگۆیشی تیاناكەن و شەڕی لەسەر دەكەن و حەقیقەتی تیا بەرهەمدەهێنن!). ئایا لە كۆمەڵگای ئێمەدا و لەمڕۆدا ئەو فەزا گشتییە ماوە؟ ئایا هەر هەبووە؟ ئایا ئایندەی فەزای گشتی بەرەو كوێ دەڕوات؟ ئایا مرۆڤەكان چیتر لێك تێدەگەن و زمانێكی ڕێژەیی ماوەتەوە بۆ حاڵیبوون؟ ئەمە ئەو پرسیارانەیە كە كاریگەریی جدیی لەسەر سیاسەت هەیە و لە داهاتوویشدا دەیبێت. بۆ كەسێك كە بروای بە حەقیقەتە، دەبێت بەجدی بیر لە فەزای گشتییش بكاتەوە. یەكێك لە قووڵبینی و دووربینییەكانی فەیلەسوفی دانیمارك، سورێن كیركەگارد ئەوە بوو كە لە ناوەراستی سەدەی نۆزدەدا مەترسیی ئەو شتە دەخاتەڕوو كە ناوی فەزای پەبلیك و گشتییە(the public). واتە كیركەگارد خەمی ئەوەی نەبوو كە فەزای گشتیی مرۆڤەكان چۆنن و چیی تیا دەگوزەرێت، بەڵكو پێی وابوو خودی فەزای گشتی و پەبلیك خۆی مەترسییە. تەنانەت كیركەگارد دەقاودەق باسی ئەوە دەكات كە هاتنی "پەبلیك و فەزای گشتی" پێش هەمووشت ڕێگرە لەوەی چیتر مەسیحیەت وەك دینیكی حەقیقی بمێنێتەوە. كیركەگارد هاتنی چاپەمەنی و بڵاوكراوە ڕۆژانەییەكان بە هۆكاری درووستبوونی (پەبلیك) دەزانێت و پێی وایە پاش پەبلیك و چاپەمەنییەكان چیتر ئەو بەرپرسیاری و حەقیقەتە نامێنێت كە لە مەسیحیەتدا هەیە. دیارە ئەو مەسیحیەتەی كە كیركەگارد بڕوای پێی بوو، مەسیحیەتێكی فەلسەفی و پابەند و قووڵ بوو. كیركەگارد پێی وایە هاتنی چاپەمەنی، «مەسیحیەت نامومكین دەكات». واتە كیركەگارد ئاگای لە ڕەچەڵەكی فەزای گشتی بووە كە وردەوردە مرۆڤەكان لە بەرپرسیاریی ڕاستەوخۆ دادەماڵێت و هەزار بیانوویان دەداتێ خۆیان لە وەزیفەی ڕاستەوخۆ بدزنەوە. هەر خودی ڕۆژنامە ئەو مەترسییەی لای كیركەگارد هەڵگرتووە كە كەسێكی نەناس بەناوی نوسەرەوە شتانێك بۆ چەندەها كەسی نەناسراوی تر بڵاودەكاتەوە و ئەم دوو جۆرە خەڵكە هەرگیز بەرپرس و پابەند نین بەرامبەر بەیەكتری. لەخۆڕاش نیە كە هۆبێرت دریفۆسی فەیلەسوف، لە كتێبەكەیدا دەربارەی ئەنتەرنێت، دەگەڕێتەوە سەر كیركەگارد و جۆرێك لە جینالۆژیا و ڕەچەڵەكناسی بۆ ئەنتەرنێت دەكات و ئەم نابەرپرسیارییەی ئەمڕۆ دەگەڕێنێتەوە بۆ سەدەی نۆزدە و پێشتریش كە چاپەمەنی دێت. جێی خۆیەتی ئاماژە بەوە بكەین كە چاپمەنی یەكێك بوو لە ئیمكانەكانی ناو عەقڵی مۆدێرنە و تازە ڕوویداوە، بەڵام پێش هەر شتێكیش ناسینی ڕەچەڵەكی فەزای گشتی و پەبلیك بایەخی زۆری هەیە بۆ هەر سیاسەتێكی ڕزگاری. لەمڕۆشدا بەڵێنی كاندیدەكان و لیستەكان، مادام لە فەزا و پەبلیكێكی مەجازییەوە دەردەچێت، هەڵگری هیچ بەرپرسیارییەكی كۆنكرێتی نیە. بۆنمونە گەر مەسیح(و فیگەرەكانی تری حەقیقەت وەك لینین و ...) ڕاستەوخۆ و بەبێ نێوانگر بانگەشەی حەقیقەتیان كردبێت، ئەوا ئەمڕۆ دەیان نێوانگر و میدیۆم هەن كە هیچ سیاسییەك بەشێوەی ڕاستەوخۆ نابەستنەوە بە خەڵكەوە. ئەو سەگباوەڕی و نیهیلیزمەش كە ئێستا لەناو خەڵكدا بەربڵاوە، تەنیا پەیوەندیی بە فاسدبوونی سیستەمی سیاسییەوە نیە بەڵكو بەشێكیشی پەیوەندیی بەو فەزا پەبلیكەوە هەیە كە مرۆڤ دەیان بیانووی هەیە بۆ ئەوەی لە نیگای ئەوانیتر خۆی بدزێتەوە و هەندێك بەڵێن بدات و دواتر نەبینرێتەوە. لە فیلمەكەی پازۆلینیشدا، مەسیح كاتێك نابیناكان و گەڕوگولەكان چاكدەكاتەوە نایكاتە بانگەشە، بەڵكو پێیان دەڵێت: لای كەس باسی مەكەن، تەنیا لای كاهینەكان نەبێت، ئەویش بۆ ئەوەی "حەقیقەت"یان لا ئاشكراببێت. كاتێكیش لەكۆتاییدا یەهودا خیانەت لە مەسیح دەكات و دەیفرۆشێت، هێشتا لە بازنەی حەقیقەتدایە و پاش خیانەتەكە پاشگەزدەبێتەوە و خۆی بە درەختێكدا هەڵدەواسێت و خۆی دەكوژێت. بەپێچەوانەی سیاسەتی ئەمڕۆوە كە هەلپەرستی و جیابوونەوەی خێرای كەسایەتییە سیاسییەكان لە حیزبەكان و تەراتێنی كاندیدەكان، فۆرمێكی تازەی خیانەتە كە لەجیاتیی حەقیقەت، لەسەر بەرژەوەندی و دەسكەوتی خێرا بنیاتنراوە. بۆیە حەقیقەت لەمڕۆدا پەیوەندیی بەو ڕیسكە مەسیحییەوە نیە كە دەڵێت ئەوەی شوێنی مەلكوت و حەقیقەت بكەوێت، دایك و برای منە. ئەمڕۆ دەسكەوتی خێرا، جێی حەقیقەتی گرتووەتەوە. پازۆلینی ساڵی 1975 لە چواردەوری شاری ڕۆما دەكوژرێت و هێشتا كوشتنەكەی بەتەواوی ڕوون نیە، ئەمەش بیرخەرەوەی ئەو ڕاستییەیە كە بەرهەمەكان و خالقەكانیان هێشتا پەیوەندییەكی حەقیقەتئاسایان پێكەوە هەبووە و لەبەر ئەمەشە هەندێك كەس دەڵێن: پازۆلینی بووە قوربانیی بەرهەمەكانی خۆی، قوربانیدانێكی كەمتازۆر هاوشێوەی مەسیح...
لەپاش زاڵبوونی شاشەكان و جیهانی نمایش، ئیتر گوزارەیەكی سەرەكی لەدایكدەبێت: «گرنگ ئەوەیە چۆن/چەند دەبینرێم؟». بەو پێیەی ئێستا جیهان زیاتر نمایشییە، ئەوا لە بانگەشەی هەڵبژاردنەكانی ئەمجارەدا دیاردەی سەیرتر دەبینین. ڕواڵەت لە ناوەڕۆك گرنگتر دەردەكەوێت. تەنانەت ڕەنگە هەڵە نەبین گەر بڵێین، كۆی ناوەڕۆك كورتبووەتەوە بۆ ڕواڵەت. بۆنمونە، كاتێك سیاسییەك یان سەرەك لیستێك لە هۆڵێكدا قسەدەكات، ڕواڵەت ڕۆڵی پلەی یەكەم دەگێڕێت. زۆر بەلایەوە گرنگ نیە ئەوانەی لەوێن دەنگدەری مسۆگەرن یان نا، كەسی هێنراو و دووبارەن یان نا، بەڵكو گرنگ ئەوەیە چەند دەبینرێت. بە زمانە دەروونشیكارییەكە، ئاخۆ چۆن لە چاوی ئەویتری گەورە(the big other)وە دەبینرێیت؟ ئەویتری گەورە لێرەدا بە مانای كۆمەڵگا دێت بە خۆی و نیگاكانی و ڕێسا نەنوسراوەكانی و دانپیانانە تاڵەكانیەوە. لێرەدا كۆمەڵگا تاكەتاكەی كەسەكانی ناو هۆڵەكە نیە، تاكەتاكەی كەسەكانی سەر شەقامیش نیە، بەڵكو لەمانە زیاترە: ئەویتری گەورە، هەموومانین لە ڕەهەندە مەجازییە گشتییەكەیدا، واتە بە نێوانگریی تاكەكان درووستدەبێت، بەڵام كورتیشنابێتەوە بۆ هەر تاكەكەسێكی لە گۆشت و خوێن درووستكراو. ئەمە لە ئاستە ڕۆشنبیرییەكەشدا هەر راستە. بۆنمونە ڕەنگە چیتر كەسێك پێی گرنگ نەبێت تا چەند دەخوێنرێتەوە و كتێبەكانی دەكڕدرێت، بەڵكو گرنگ ئەوەیە لە دونیای مەجازییدا دانپیانانی ئەویتری گەورە وەرگرێت و بەرگی "كتێبێكی وەهمى" دابنێت و بۆ ئەویتری گەورەی بسەلمێنێت شتێكی كردووە. ڕەنگە تا ئێرە ڕەهەندە ئاساییەكەی نمایش بێت، بەڵام كاتێك نمایش بۆ ئاستی پۆڕنۆ(porno) بەرزدەكرێتەوە ئیتر نمایشكردنی هەموو ئەو شتانە دەبینین كە قابیلی نمایشكردنن. واتە هەرشتێك توانستی نمایشبوونی تیابێت، ئەوا نمایشدەكرێت و هەموو ئەو پێوەرانە پشتگوێدەخرێت كە دەبێت پشتگوێنەخرێن و زۆرجار پێوەری ڕاگرتنی پانتایی كۆمەڵایەتیین. پۆڕنۆ، مرۆڤ هاندەدات تایبەتیترین شتەكانت بخەیتە بەر چاوی ئەوانیتر. جا پیشاندانی دەنگە تایبەتەكەی سەر كارتی دەنگدان بێت، یان نمایشكردنی هەموو شتە شەخسییەكانی ژیانی خۆت بێت بۆ ئەوەی بە دەنگدەرەكان بڵێیت: من هەموو ئەم شتانەم كە دەیبینن، نەك شتانێكیش كە ئێوە نایبینن و بەشێك لە كارەكتەر و سوبێكتیڤیتەی من پێكدەهێنن. پێدەچێت لە داهاتوودا بەتەواوی بەر ڕەهەندە ڕیشەیی و زیادەڕۆییەكەی ئەمە بكەوین و بەدەر لە هەڵبژاردنە سیاسییەكانیش خەڵك بیكەن بە نەریتێكی ڕۆژانەیی كە ورد و درشتی ژیانی خۆیان بۆ بێگانەكان و ئەو مرۆڤانەی تر بخەنەڕوو كە هیچ لینكێكی ڕاستەوخۆی ئینسانی و لۆژیكی و بەرپرسیارانە لەنێوانیاندا نیە. دەكرێت لەپاڵ زۆر دیاردەی سەرەتایی تردا ئاماژەیەك بۆ دیاردەی ڤلۆگ یان ڤلۆگكردن بدەین كە نەوجەوانێك ڕۆژانە و هەفتانە وردەكارییە ناپێویستەكانی خۆی لەڕێگەی ڤیدیۆوە بۆ ئەوانیتر نمایشدەكات. بۆنمونە كچێك سەری خۆی بە لەچكێك شاردووەتەوە، بەڵام لە ڤلۆگێكدا لە كەڵكەڵەی ئەوەدایە وردەكارییەكانی ژیانە تڕۆهاتەكەی خۆی بۆ ئەوانیتر نمایشبكات(دیسان جێی خۆیەتی ئاماژەیەك بەوە بكەین كە یەكێك لەم یوتیوبەرانە لەبەردەم كامێرای مۆبایلەكەیدا لە سەر یەكێك لە شەقامەكان لەناو "هاوڕێكانیدا!" دەڵێت: ئەوە چیە خۆ ئەوەندەی یوتیوبەر لێرەیە، ئەوەندە خەڵكی ئاسایی لێ نیە. لەكاتێكدا كە ئەم یوتیوبەر و ڤلۆگەرانە خۆیان كەسی ئاسایی و عامی ئەم ڕۆژگارەن). جێی خۆیەتی ئەوەش بیری خۆمان بخەینەوە كە ئێستا و بگرە دەمێكیشە گۆڕان بەسەر ستراكتۆری ناوبانگدا هاتووە. جاران ناوبانگ لەوێوە درووستدەبوو كە یەكێك بەهۆی شتێكەوە دەردەكەوت و سەرنجی ئەوانیتری ڕادەكێشا، بەڵام لەئێستادا كە هەموان قسەدەكەن و هەموان خۆیان دەردەخەن، چ گۆڕانێك بەسەر پرسی ناوبانگ و دەركەوتندا دێت؟ ڕەنگە گومانێكی ڕادیكاڵ بتوانێت بەشێك لە وەڵامەكەمان بداتێ، ئەو گومانەی كە ئەمڕۆ كەس ناتوانێت بەتەواوی كەسێكی تر ببینێت: كاتێك هەموان خۆیان وەك ئۆبێكتێكی پۆڕنۆ دەردەخەن، ئاخۆ كەس ئەو بینایی و تەركیزەی ماوە ئەویتر ببینێت؟ كاتێك هەموان جیهانێكی بچوك و بێ ڕەبت درووستدەكەن، چیدی جیهانێكی هاوبەش دەمێنێت تیایدا بژین و بیربكەینەوە؟ ئالان بادیۆ دەرهەق بەم دۆخە لە خۆرئاوا پێی وایە كە كاتێك كەلتوری پۆستمۆدێرن هەوڵدەدان جیهانێكی بچوك و دابڕاو بۆ هەركەسێك درووستبكات، ئیدی مانای جیهان لە ئاستە گشتی و هاوبەش و كۆمۆنیستییەكەیدا تیادەچێت. بە دەربڕینێكی تر، دواسنوری لۆژیكیی ئەم دۆخە ئەوە دەبێت كە ئێمە لە داهاتوودا لە جیهانێكی بێ جیهاندا دەژین.
نەسیم ئەقدەم ئەو كچە ئێرانییە بوو، كە خۆی وەك داكۆكیكاری مافی ئاژەڵ و ڕووەكخۆری و هونەرمەندی ڕاپ و پسپۆڕی لەشجوانی دەناساند و یەكێك بوو لە ئەستێرەكانی دنیای مەجازی. ئەقدەم، لە ڕۆژی 3ـی نیسان هێرشیكردە سەر ئۆفیسی یوتیوب لە ویلایەتی كالیفۆرنیای ئەمریكا و پاش ئەوەی لە كاتی نانخواردندا سێ كارمەندی برینداركرد، هەر لەوێدا خۆیشی كوشت. ئەقدەم لە هەندێك جێگەدا خۆی وەك دژەسیستەم دەناساند و جاروبار شتانێكی دەوت كە جێی سەرنج بوو. هۆكاری ئەم پەلامارە، داخستنی كەناڵی ئینیستاگرام و یوتیوبەكەی بووە كە دواتر سود لە كەناڵێ تێلیگرام و سایتی شەخسی وەردەگرێت و پێی وابووە ژمارەی ئەوانەی موتابەعەی دەكەن كەمبووەتەوە. دوایین شت كە بڵاویكردووەتەوە وێنەیەكی مناڵیی خۆیەتی لەناو بڕێك گوڵ و گوڵزاردا و وتوویەتی: ئەوە باشترین ڕۆژەكانی ژیانی بووە. ئەم كچە دەشڵێت: بۆ ئەوەی پەیامەكانت بگات، ئەوا سەرەتا هەوڵبدە ناوبانگت هەبێت. بۆیە پرسیارەكە ئەوەیە: ئایا ئەم كچە لەم ڕۆژگارەدا هەوڵیداوە ناوبانگ بكاتە ئامرازێك بۆ ئەوەی پەیامەكانی بگات، یاخود ناوبانگەكە خۆی ئامانجێك بووە و پەیامەكانی تەنیا ئامراز بووە؟ تێكەڵبوونی ئەم دوو شتە لەمڕۆدا و گۆڕینەوەی جێگاكانیان بەیەكتر، یەكێكە لەو گومانە تیۆرییانەی كە ناتوانین خۆمانی لێ لابدەین. وەڵامی ئەم پرسیارە هەرچی بێت، شتێكی ئەوتۆ لە بایەخی مردنەكەی ئەم كچە كەمناكاتەوە. شتێكی تر كە لەم ئەكتەدا گرنگە جۆرێكە لە "هەڵبژاردن". ئایا ئەمڕۆش هەر دەتوانین شتێك هەڵبژێرین؟ بەو پێیەی كە زۆر شتی ناو ژیانمان لەلایەن كۆمەڵگا و سیستەمەوە بۆ دیاریدەكرێت، ئاخۆ دەتوانین لەمانە تێپەڕین و شتێكی گەورەتر هەڵبژێرین؟ ئایا هەڵبژاردنی مردن هەڵبژاردنێكی گەورەتر نیە؟ گەرچی مردن هەڵبیژاردنێكی نیهیڵیستییانە و عەدەمییە، بەڵام هێشتاش بڕێك ئازایەتیی تیایە و بیرخەرەوەی نەریتی قوربانیدانە.
وەك ئەوەی هەندێ لە بیریارانی نوێ باسیدەكەن، ئەمڕۆ لە فەزای مەجازییدا ژێندەر لەو دوالیزمە تێپەڕیوە كە هەیە. واتە فەزای مەجازی چووەتە ئەودیوی دوالیزمی نێر و مێ وە و ئەمەش جۆرێك لە لادانی درووستكردووە. لادان لە ژێندەر و لادان لە زۆر یاسا و ڕێسای نەنوسراوی تر كە لە كۆمەڵگادا هەیە. بە دەربڕینێكی تر، ئەمڕۆ ژنێكی ئەستێرە و فیگەر لە ئەنتەرنێتدا بەتەنیا مێینەیەكی ڕووت نیە بەڵكو دەتوانێت لە زۆر باردا ڕۆڵی پیاویش بگێڕێت. چ لە ئاستی زمان و پێگەی كۆمەڵایەتییدا، چ لە ئاستی شوناسە ئەنتەرنێتییەكەشیدا. دیارە تێپەڕین لەم دوالیزمی نێر و مێ، نامانگەیەنێت بەو یەكسانییە ژێندەرییەی كە گوتاری فیمینیستی باسیدەكات. بەڵكو ڕووبەڕووی "هیچ"ێكی ژێندەرییمان دەكاتەوە. واتە ڕووبەڕووی خاڵێكمان دەكاتەوە كە ژێندەر تیایدا كارناكات و هەموومان وەك كۆمەڵێك دەعبای پێش-ژێندەری مامەڵە لەگەڵ یەكتردا دەكەین(گەرچی ئەم سیما دەعباییە بەر لە فەزای مەجازییش هەبووە و هەیە. بۆنمونە پاش خیانەتی هاوسەری، سیمای كەسی خیانەتكار لە دەروونی بەرامبەرەكەیدا وەردەگەڕێت بۆ سیمای دەعبایەك، سیمای مەخلوقێك كە وەك بڵێی ژێندەری نیە و بێگانەیە). ئایا كەسێكی وەك ئەو كچە ئێرانییەش وەرگەڕابوو بۆ بێگانەیەكی مەجازی، یاخود هێشتا ژنێك بوو و داكۆكیی لە مافەكانی ژن دەكرد؟ ئەمەش پرسیارێكە و پاش ئاڵۆزبوونی فەزای مەجازی، لەپاڵ پرسیارەكانی تردا دەمێنێتەوە. كاتێك ئەم پرسیارەش دەكەین، دەزانین یەكێك لە قسەكانی ئەم كچە ئەوە بووە كە: "...من نەخۆشییەكی تایبەتیی دەروونییم نیە بەڵام لە سەر هەسارەیەك دەژین كە پڕە لە نەخۆشی و جیاكاری و لادان و ناعەدالەتی...".
لە كۆدا ئەم جۆرە ئەكتە، هۆشیارییەكی لەپشتەوەیە. ئەمە بەپێچەوانەی كاركردی فەزای مەجازییەوە لە واقیعی ئێمەدا كە پڕە لە ژێستی ئەحمەقانە و دواكەوتوو. هێندە بەسە كەمێك سەیری پرۆگرامەكانی كەناڵگەلی وەك نێت تیڤی بكەیت تاكو تێبگەیت ژێستە خێڵەكی و نەخۆشانەكان چۆن تێكەڵ بە شاشەی تەلەفزیۆن و دنیای مەجازی بوونەتەوە و چۆنییش برەوی پێدەدرێت. ئەو ژنەی لە فەزای مەجازیی كوردییدا دەبینرێت، چ بێژەر و فیگەر بێت یان نا، تێكڕا ئەو هەوڵە دەبینین كە عەقڵی مەتبەخی كورد لە ئاستە دواكەوتووەكەیدا تێكەڵ بە دنیای نمایشی دەكرێت و نەوەیەك دەبنە قوربانیی ئەم گاڵتەجاڕییە باڵادەستەی كە هەیە. گاڵتەجاڕییەك كە لەئێستادا كەمتر مەترسیدارترە بەراورد بە داهاتوو. چونكە گەر بەم جۆرەش بەرەو داهاتوو درێژبێتەوە ئەوا هیچ پەیامێكی گرنگ لە مێینەی كوردییدا نابینینەوە و ژێستی هاوشێوەی خۆكوژییەكەی نەسیم ئەقدەم بە خەیاڵی كەسدا نایەت كە ژێستێكی كەمتازۆر بەرەنگارانەیە. لەمەش زیاتر ژنی كورد ئەو كاتەش كە بەشداریی فەزای سیاسی دەكات، هێشتاش هەر بكەرێكی هەڵبژێر نیە بەڵكو لەلایەن ئەویتری كۆمەڵگاوە هەڵدەبژێردرێت و مادەیەكی پاسیڤە.
سەرەنجام، ئەوەی وەك خاڵێكی كەمتازۆر ڕوون دەمێنێتەوە و قابیلی سەرنجە ئەوەیە كە ئەم جۆرە كردە و ئەكتانە، هەوڵێكن بۆ دەرچوون لەو بڵقە مەجازییە داخراوەی كە خەریكە پەیوەندیی بە واقیعەوە نامێنێت. هەر ئەوەی كە دەمانچەیەك بەدەستتەوە دەگریت و ڕوو لە نوسینگەیەكی واقیعی دەكەیت و تەقەی لێدەكەیت، ئاماژەیەكی وای تیایە كە هێشتا هەوڵێك هەیە بۆ دەرچوون لەم بڵقە. تەنانەت گەر دان بەوەشدا بنێین كە ئەم دەرچوونانە، دەرچوونێكی ڕەنگدەرەوە و ڕوولەخۆ(reflexive) بن و لەناو تۆڕە مەجازییەكاندا قووت بدرێنەوە. كەمێك لەمەش زیاتر دەڕۆینە پێشەوە و دەڵێین: گەر ئەم كچە ئەو ناوبانگەشی دەسكەوتایە كە بۆ گەیاندنی پەیامەكانی پێویست بوو، ئەوا دیسان تووشی هەمان چارەنووس دەبووەوە؛ چونكە ئاستێكمان نیە لە فەزای مەجازییدا بڵێین ئەمە ئاستی ناوبانگە و دەبێت بوەستین و پەیامەكانی خۆمانی تیا بگەیەنین. پێدەچێت ناوبانگی ڕاستەقینە هەر ئەوە بووبێت كە بە خۆكوشتن پێێ گەیشت: نەسیم ئەقدەم، خۆی كوشت...بەناوبانگترین بابەتی هەواڵ...