فۆبیای کۆمۆنیزم

 

 

 

 

عومه‌ر خه‌تات

                                                                                                                                                به‌ فايلى pdf دايگره‌

 

 

 

 

 

هاوڕێـم "وەلید عومەر" لە نوسینێكدا پارادۆکسی ناو ڕۆشنبیرانی کورد بەو شێوەیە باسدەکات کە ئەوان بەدیلی کۆمۆنیستی بە جۆرێك لە "خەیاڵپڵاوی" ناودەبەن و لەبەرامبەریدا بەدیلی ئیسلامیيەکان کە لە دەوڵەتی خەلافەتدا خۆی دەنوێنێت هەرسدەکەن کە ئەگەر و شانسی درووستبوونی هەیە‌‌‌ .

لەم سەرەتا کورتەوە دەگەڕێمەوە بۆ باوکم کە زەحمەتکێشێکی ماندوو بوو لە ژیانیدا. باوکمئەگەرچی خوێندەواريی نەبوو بەڵام لینینی دەناسی، هەرکاتێك کە دانیشتووین و جەدەلی سیاسیيمان بووە لەسەر کۆمۆنیزم و هەڵسوڕانی کۆمۆنیستی هەموو کاتێك دەیوت ئێوە وەك لینینتان پێناکرێت، ئاخر ئەو شۆڕشگێڕ بوو! ناسینی لینین و مەسەلەی شۆڕشگێڕبوونی بۆ باوکمی نەخوێندەوار و موسوڵمان جێگەی سەرسوڕمانێکی گەورە نیە بۆ کۆمه‌ڵگەی کوردستانی حەفتاکان و هەشتاکانی سەدەی پێشوو، ئاخر هەر باوکم وا نەبوو، بەشێكی زۆری خەڵکی سادە و ڕۆشنبیری ئەو کاتە ئەگەر کۆمۆنیستیش نەبووبن، ئەوا پێیان وابوو کە بەدیهێنانی کۆمۆنیزم و سۆسیالیزم ئەگەرێکە لە ئەگەرەکان.

 بەڵام بەداخەوە وێنەکە لە ئێستادا وا نیە، بەڵکو ئایدیای کۆمۆنیزم وەکو بزووتنەوەیەکی بنەڕەتی یەکسانیخوازی و عەدالەتخوازيی کۆمەڵگە گۆڕدراوە بۆ فۆبیایەکی گەورە کە شوێنکەوتنی بە جۆرێك لە دۆگما و "خەیاڵپڵاوی" لێکدەدرێتەوە، ئەمە تەنها لە کوردستان وا نیە بەڵکو لە بەشێکی زۆری وڵاتانی دنیا وێنەکە بەم جۆرەیە.
 

 لەگەڵ هاوڕێیەکی نەرویجيیم کەوتینە جەدەلی بارودۆخی کار و تێکچوونی باری ئابوری و هەژاری و شەڕ و تێکچوونی ئارامی و هتد، من ڕاکانی خۆمم بە دەنگی بەرز خستەڕوو، پێی وتم قسەکانت بۆنی چەپی لێدێت، وەڵامم دایەوە وتم نا من چەپ نیم، کۆمۆنیستم! وتی منیش خۆم بە کۆمۆنیست ئەزانم". لەوە دەچوو بترسێت ئەوە بدرکێنێت کە کۆمۆنیستە تا ئەو کاتەی کە من خۆم ڕاگەیاند"! وتی بەس ناوێرم لەزۆر شوێن ئەمە بدرکێنم چونکە خەڵك لەو وشەیە ئەترسێت! واتە لە کۆمۆنیزم! 

 لەم نوسینەدا هەوڵدەدەم بگەڕێـم بەشوێن بنەماکانی ترس لە کۆمۆنیزم و سەرچاوەی درووستکردنی ئەو وێنە ناشیرینە لە ئایدیایەك کە قەرارە یەکسانيی ئابوری و خۆشبەختی و پەرەسەندنی کۆمەڵایەتی و زانستی و ژیانێکی هەرەوەزی وکۆمۆناڵی لە ئاستێکی بەرزدا بۆ مرۆڤەکان دابیندەکات. ئەوروپا و ئەمریکا وەك نمونە لە باسەکەمدا دێنمەناوەوە.

ترسان لە کۆمۆنیزم لەناو جەرگەی ئەوروپادا دیاردەیەکی بێ‌هۆ، دووکەڵێکی بێ ئاگر نیە. ئەگەر لایەنێکی پەیوەستە بە سیستەمێکی سەرکوتگەری سەرمایەی دەوڵەتی فەرمانڕەوا لە ڕوسیاو بلۆکی خۆرهەڵات بە گشتی، ئەوا دیوی ئەودیوی ئەم ترسە هەوڵێکی سیاسيی سەرمایەداری و لیبراڵیزمە بۆ تۆقاندنی خەڵك بەگشتی لە کۆمۆنیزم و ئایدیای کۆمۆنیستی. هاوڕێم وەلید دەڵێت کە ڕيشه‌‌كەی له‌ ئايدۆلۆژياى باڵاده‌سته‌وه‌ هاتووه‌، واته‌ له‌ هه‌يمه‌نه‌ى ليبراڵيزم و سه‌رمايه‌دارييه‌وه‌ هاتووه‌. من لەو بارەیەوە هاوڕام بەڵام ئەمە چوارچێوەی گشتی باسەکەیە. من دەڵێم فۆبياكه‌ هەوڵێکی سیاسيی پیلاندارە و سەرمایەداری توانای گەورەی مادی و مەعنەويی بۆ تەرخانکردووه. 

 ئەوروپای برینداری دوای جەنگی جیهانيی دووەم بەدەست شپرزەیی کۆمەڵایەتی و ئابوری و سیاسیيەوە دەیناڵاند. لەناوبردنی فاشیزم و نازیزمی ئەڵمانی کۆتایی بە کێشە سیاسی و ئابوريیەکانی جیهان نەهێنا بەڵکو کێشەکانی بردە قۆناغێکی نوێ لە کێشمەکێش و بەرامبەرکێ. کێشمەکێشە نوێیەکان هێزەکانی دابەشکردەوە بەسەر دوو زلهێزی تر کە لە شێوەدا جیاواز و لەناوەڕۆکدا چوونیەکن. خۆرهەڵاتی کۆمۆنیستی و خۆرئاوای سەرمایەداری ئەو بلۆکبەنديیە تازەیە بوون کە بە شێوەیەکی نوێ جیهانی دابەشکردەوە و هەریەکە لەم بلۆکە ئیمپریالیستیانە لەهەوڵی زیادکردنی ڕێژەی ئەو وڵات و سیستەمانە بوون بۆ فەلەکی سیاسی و ئابوريی خۆیان.
 

بەمەبەستی پێدانی يه‌كانگيريى زیاتر لەنێوان وڵاتە ئەوروپیەکاندا و پاراستنیان لەدەست هێزگرتنی کۆمۆنیزم و لەسەر داوای هەندێ وڵاتی ئەوروپی، ئەمریکا لەساڵی ١٩٤٧ "پرۆژەی ترۆمان"و لەساڵی ١٩٥٢ "پرۆژەی مارشال"ی پەسەندکرد بەمەبەستی کۆمەكکردنی ئەو وڵاتە ئەوروپیيانەی لە چەشنی یۆنان و تورکیا کە باری ئابوريیان زۆر خراپ بوو. لە ناوەڕۆکی پرۆژەکەدا ئەمە هاتووە کە ئەمریکا بڕی ٤٠٠ ملیۆن دۆلار دەداتە تورکیا و یۆنان کە دژی کۆمۆنیزم دەجەنگن! هەروەها یارمەتی دەداتە هەموو ئەو وڵاتانەی کە هانا بۆ ئەمریکا دێنن بۆ پاراستنی "جیهانی ئازاد" و دوورخستنەوەی کۆمۆنیزم لە جیهاندا. 
 بەڵام ئەم یارمەتیيانە لەلایەن ئەمریکا و "جیهانی ئازاد"ی سەرمایەداری بۆ ئەو وڵاتانە زۆر مسۆگەر نین و ناتوانێت ڕێگر بێت لەبەرامبەر تەشەنەکردنی کۆمۆنیزمدا. ئەمە قەناعەتێك بوو کە بیرمەندانی سەرمایەداری بە زوویی درکیانپێکرد. ئەوان پێیانوابوو کە کۆمۆنیزم تەنها سیستەمێکی سیاسی نیە، بەڵکو ئایدیا و عەقیدەیەکە و ئاوا ئاسان ناتوانرێت لەناوببرێت، بۆیە پلاندەرانی CiA بیریان لە شتێکی تر کردەوە ئەویش گواستنەوەی شەڕی کۆمۆنیزم بوو بۆ ناو گۆڤارو ڕۆژنامە و تەلەفزیۆن و پێشانگای هونەرو ئەدەب بەمەبەستی گۆڕینی ڕای خەڵکی لەسەر کۆمۆنیزم و دەرخستنی وەك شەیتانێك و سیستەمێکی شمولی کە ئازاديیە فەردی و مەدەنیيەکان پێشێلدەکات هەروەها پیشاندانی سەرمایەداری وەك پارێزەر و پەرەپێدەری ئازاديیە فەرديیەکان.
 سی ئای ئەى، لەوە دڵنیابوو کە شەڕێکی لەو چەشنە ناکرێت بەشێوەیەکی زەق و ئاشکرا ببرێتەڕێوە، بەڵکو بێ‌سەرێشەترین کار ئەوەیە کە بە شێوەیەکی شاراوه‌ ئەم کارە ئەنجام بدرێت.
 ڕیتشارد کروسمان، ئەندامی حزبی کرێکارانی بەریتانی، کە پۆستی وەزیری هەبوو لە حکومەتەکەی هارۆڵد ویلسن لە شەستەکانی سەدەی پێشووداو ناسرابوو بەدژایەتیکردنی سەرسەختی کۆمۆنیزم ئاوا دەنوسێت "باشترین ڕێگە بۆ پڕوپاگەندەی سەرکەوتوو ئەوەیە کە پێتەوە دیارنەبێت کە تۆ کردووتە"! 

 وڵاتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا بۆ پیادەکردنی ئەم تەرحە پارەیەکی خەیاڵيی تەرخانکرد بۆ بەرنامەیەکی تەواو نهێنی بەمەبەستی پڕوپاگەندەکردن لەدژی کۆمۆنیزم لە ئەوروپای خۆرئاوادا. بەرنامەیەك کە دیارنەبێت بوونی هەیە! هه‌روه‌ها ئەرکی ئەم کارەی خستە ئەستۆی CiA..

یەکەم کار کە CiA پێی هەستا درووستکردنی ڕێکخراوێکی كه‌لتورى و فەرهەنگی بوو بە ناوی "ڕێکخراوی ئازادیی فەرهەنگی" کە بنکەکەی لە پاریس بوو و لەلایەن پیاوی CiA، مایکل جۆسیلسون سەرپەرشتی دەکرا. ئەم ڕێکخراوەیە لەساڵی ١٩٦٧ ناوەکەی گۆڕدرا بۆ " یەکێتيی نێونەتەوەیی بۆ ئازادیی فەرهەنگی". ئەم ڕێکخراوە لە زیاتر لە ٣٥ وڵاتدا لقی هەبوو و زیاتر لە ٢٠ گۆڤار و ڕۆژنامەی"سەربەخۆ"ی دەردەکرد. لە کارەکانی تری ئەم ڕێكخراوە سازدانی پێشانگای هونەری و کۆنگرەی گەورەی ئەدەبی کە کەسایەتی گەورە تێیدا بەشدار دەبوون، هەروەها سازدانی فیستیڤاڵی مۆسیقی و دەرکردنی کتێب و تاد بوو. بە کورتیيەکەی ئامانجی ئەم ڕێكخراوەیە ئەوە بوو کە ڕۆشنبیرانی ئەوروپای خۆرهەڵات هانبدات بۆ وازهێنان لە فەرهەنگی کۆمۆنیستی و مارکسیستی ڕووکردنە فەرهەنگێکی تر کە لەگەڵ ڕۆشنبیری و جیهانبینيی ئەمریکیيدا بێتەوە.

 

یەکێك لە پرۆژەکانی ئەم ڕێکخراوە گۆڤاری ئینکاونتر (Encounterr) بوو کە لە بەریتانیا دەردەچوو(١٩٥٣تا ١٩٩٠). ئەم گۆڤارە جێگەوڕێگەیەکی گەورەی ڕۆشنبیريی لە ئەوروپای دوای جەنگ پەیداکرد. ناوی گەورە ئەدەبی و ڕۆشنبیری لەم گۆڤارەدا بەرهەمەکانیان بڵاودەکردەوە لەوانە نانسی میتفۆرد، ئێدیث وارتون، بۆرخیس، دیڤید مارکاند، دەبلیو، ئیتچ ئۆودن و هەروەها بێرتراند راسل. 

 ئەم گۆڤارە کە بەشێوەیەکی بەرفراوان لە ئینگلتەرا، ئەمریکا، ئاسیا و ئەفریقیا بڵاودەبۆوە. ئینکاونتر کۆڤارێکی تەواو ئایدیۆلۆژی بوو و ئایدیۆلۆژیاکەشی بەشێوەیەکی نهێنیيانە و لە مەیدانی كه‌لتور و فەرهەنگدا دژی کۆمۆنیزم بوو.

ئەم گۆڤارە بەناوبانگە بە هاوکاريی دەزگای موخابەراتيی بەریتانی و CiA بەڕێوەدەچوو.
لەپاڵ ئینکاونتردا ئەم گۆڤارانەی تریش بەسەرپەرشتی ڕاستەوخۆی CiAA دەردەچوو: گۆڤاری کۆمینتری، نیولیدەر، پارتیزان ریڤیو، سۆڤێت سریڤی کە سەرنووسەرەکەی والتر لاکیر بوو، گۆڤاری تیمپۆ پریزینت لە ئیتاڵیا، کوادرات لە ئوسترالیا، کویست لە هندستان، جیو لە یابان. هەموو ئەم گۆڤارانە دژی کۆمۆنیزم و جیهانبینيی کۆمۆنیستی کاریاندەکرد بەڵام بەشیوەیەکی ناڕاستەوخۆ.
تەنانەت کار گایشتە ئەوەی کە ڕێکخراوی ئازادیی فەرهەنگی ساڵی ١٩٦٤هەستێت بە ڕێگری درووستکردن بۆ پێدانی خەڵاتی نۆبڵ بە پابلۆ نیرۆدای گەورە شاعیری شیلی، ئەگەرچی لەساڵی ١٩٧١ پێیبەخشرا، و دوو ساڵ دوای ئەوەش لەلایەن موخابەراتی ئەمریکیيەوە کوژرا.
لورانس زوکرمان لە ڕۆژنامەی "‌ذ نیویورك تایمز" لە وتارێکدا بەناونیشانی "چۆن CiA لەڕێگەی فەرهەنگەوە فێڵی پیس بەکاردەهێنێت" باسی ئەوە دەکات کەچۆن ئەم دەزگایە هەستا بە یاریکردن بە کۆتایی فیلمی باخچەی ئاژەڵانی گەورە نوسەر (جۆرج ئۆرویل) و به‌خشينى کۆتاییەكی دژە کۆمۆنیستیانە بەو ڕۆمانە. زوکیرمان ئاوا باسی دەکات: کۆتایی ڕۆمانەکەی باخچەی ئاژەڵان جوانترین بەشی ڕۆمانەکە پێکدەهێنێت کە چۆن ئۆرویل بە شێوەیەکی نایاب وێنەی ئاژەڵەکان دەکێشێت کە چۆن لە سەرسوڕماندا دەمیان دەکەنەوە کاتێك سەیری بەرازە چەوسێنەرەکان کە نوێنەرایەتی کۆمۆنیزم دەکەن لەلایەك و خاوەن کێڵگە سەرمایەدارەکان کە نوینەرایەتیى سەرمایەداری دەکەن لەلایەکی ترەوە وەك میتافورێك و پیشاندانی ئەوەی کە ئەم دوو لایەنە لەیەكدەچن و هیچ جیاوازيیەك لەنێوانیاندا نیە. بەڵام لە فیلمەکە ئەم بەشە گرنگەی ڕۆمانەکە لەلایەن CiAەوە یاریپێدەکرێت و خاوەن کێڵگەکان لە نمایشی کۆتایی دەردەهێنرێت و تەنها بەرازەکان"کۆمۆنیزم" دەکەونە بەردەم ڕاپەڕینی ئاژەڵە چەوساوەکاندا!
 سی ئای ئەی، لەوە دەترسا کە بینەرانی فیلمەکە قەناعەتێکی وا لایان درووستببێت کە هیچ جیاوازیيەك لەنێوان سەرمایەداری و کۆمۆنیزمدا نیە و چەوسانەوە خاڵی هاوبەشی هەردووکیان پێکدەهێنێت، بۆیە هەستا بە دانی پارەیەکی زۆر بە هاوسەرەکەی جۆرج ئۆرێل و مافی فیلمەکەی بۆ خۆی کڕی بۆ ئەوەی لەو ڕێگەیەوە بتوانێت ئەو گۆڕانکاريیانەی کە خزمەت بە پەیامەکەی دەگەێنێت لە فیلمەکەدا ئەنجام بدات!

 

دژایەتیکردنی کۆمۆنیزم و کۆمۆنیستەکان لە ئەمریکا
 

 وێنەیەك لای ئێمەی کورد و تەنانەت هەموو دنیاش درووستبووە کە ئەمریکا لانکەی دیموکراسی و مافی مرۆڤ و ئازاديیە فەردیيەکانە. ئەم وێنەیە تەواو پێچەوانەی ڕاستيیە. ئەمریکا یەکێکە لە سەرکوتكەرترین سیستەمەکانی دونیا و وڵاتی ناعەدالەتی و بێ‌مافیيەکانە! ئەمە لە خۆوە نەهاتووە بەڵکو دەریایەك لە سەرکوت بەتایبەت بەرامبەر کۆمۆنیستەکان، مێژووی ئەم وڵاتەی نەخشاندووە.

کۆنگرێسی ئەمریکی ساڵی ١٩٥٤یاسای بەرەنگاربوونەوەی کۆمۆنیزمی بەفەرمی پەسەندکرد. بەپێی ئەم یاسایە هەزارەها لە ڕۆشنبیرو هونەرمەند و ئازادیخواز کەوتنە بەردەم دادگا لەوانە شارلی شاپلن، بول روبسونی گۆرانیبێژو هەڵسوڕاوی سیاسی، ئارثر میلەری گەورەنوسەر و بيرتۆڵد برێختی گەورەنوسەر و شانۆکاری ئەڵمانی. بەپێی هەمان یاسا حيزبی کۆمۆنیستی ئەمریکا یاساغکرا و هەر کەسێك پەیوەنديی بکردایە بەو حيزبەوە غەرامەی ١٠ هەزار دۆلار و زیندانیکردنی تا ماوه‌ی پێنج ساڵ بۆ دەبڕایەوە و وەکو تاوانبار سه‌يرده‌كرا.
جۆزیف ماکارثی لە یەکێك لە پەیامەکانی لە ٩ی شوباتی ١٩٥٠ ئاوا دەڵێت: "ئێمە ئێستا لەبەرامبەر جەنگێکی یەکلاییکەرەوەداین لە نێوان مەسیحیەت و کۆمۆنیزمێکی بێ‌دیندا. کۆمۆنیستەکان پێیان وایە ئێستا کاتی ئەم شەڕە هاتووە، بەڵێ منیش هاوڕای ئەوانم، و لێرەوە من سەعاتی سفر دیاریدەکەم بۆ ئەو شەڕە"!

 هەروەها ماکارثی لە پەیامەکەیدا وتی کە "ئەمریکای باوەڕدار لە دوژمنایەتيیەکی سەرسەختدایە لەگەڵ مارکس کە خوداوەندی خستۆتەلاوە، وەك درۆیەکی کۆنەپەرستانە چاوی لێدەکات. هەروەها لینین وستالین ڕایانگەیاندوە کە ئەوان ناتوانن لەگەڵ ئەو گەلانەدا بژين کە بڕوایان بە خوداوەند هەیە". 

ئەم پەیامەی ماکارثی وەك ئەو پزیسکە ئاگراويیە وا بوو کە کۆمەڵگەی ئەمریکيی خستەسەر سەکۆیەك لە ڕق و ترس و دڵەڕاوکێ و دەورانێکی نوێی لە سەرکوت و ئیستیبداد لەم کۆمەڵگەیەدا دەستی پێکرد. بەمەش ماکارثی توانيی تەنانەت گومانیش لە کەسێك کە بڕوای بە ئازادی هەیە بخاتە خانەی دژایەتی کردنی نیشتمان و سەره‌نجام دادگاییکردنی بە تۆمەتی خیانەت لە نیشتمان.

 سەرەنجام ئەمریکیيەکان سەریان کردەوە بەناو خۆیاندا و دەترسان ڕای خۆیان بە ئاشکرا ڕابگەيه‌نن نەوەك کە بە هەڵە تەرجومەبکرێت و تووشی کێشەیان بکات. لەو سەردەمەدا لەلایەن FBiەوە کتێبێكی قوتابخانە چاپکرا بەناوی" دۆزینەوەی مێژووی ئەمریکا" كه‌ تێیدا ئەم ئامۆژگاريیەی بۆ مناڵان تێدایە: FBI)داوا لەهەموو ئەمریکيیەکان دەکات کە لە ئاگادارمان بکەنەوە لەهەر گومانێك سەبارەت بە هەر چالاکیيەكی کۆمۆنیستانە لە دەوروبەری خۆیان، ئەمە بۆ پاراستنی یاسا و نۆرمی ژیانی ئەمریکیيەکانە بە پلەی یەکەم".
لەو سەردەمەدا نزیکەی ٣٠٠ هەزار کتێب لە کتێبخانەکانی وڵاتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا پێچرانەوە بە تاوانی ئەوەی کە نوسەرەکانیان کۆمۆنیستن نەك هەر ئەمە بەڵکو بەپێی بڕیارێکی وەزارەتی دەرەوە ڕیکلامکردن بۆ ئەم نوسەرانە و ئەوانەشی کە سۆز و سەمپاتيیان هەیە لەگەڵ کۆمۆنیزمدا بە خیانەت چاوی لێکرا. ئەم بڕیارە نوسەرانێکی زۆری گرتەوە لەوانە " سارتەر، گۆرگی، جۆن ڕید ولیام کارلوس ولیامز، ئەنیشتاین و هەموو کتێبەکانی سیگمۆند فرۆید"!
هەروەها FBI هەموو ئەو نوسەرانەی خستەژێر چاودێريی خۆیەوە كه‌ گومانی کۆمۆنیستبوونیان لێدەکرا لەوانە" جۆن کرو ڕانسوم، هاوارد فاست، لانگستون هیوز، ئەرنست هه‌مينگوای و ئارثەر میللەر". 

 نيوليبراڵيزم و جيهانگيرى، لەڕێگەی ڕێکخراوی جۆراوجۆرەوە لەوانە ڕێکخراوی بازرگانيی جیهانی W.T.Oوە کە لە ساڵی ١٩٩٥ دامەزرا و ئەرکی تەنانەت نەك بانگەشەیە بۆ ئازاديی بازرگانی بەڵکو خاڵێکی تریش ئەویش ئازادی كه‌لتورى و فەرهەنگیيە بۆ بەرنامەکەی زیادکردووە و ئامانج لێی گۆڕینی فەرهەنگی دنیایە بە نمونەی فەرهەنگی ئەمریکی کە لەسەر بنەمای بەرامبەرکێی ئابوری و چاوچنۆکی و فه‌ردانيه‌ت و دوورکەوتنەوەیە لە ڕێکخراوبوون دامەزراوە.
ئەوەی کە CiA لەمەیدانی ئەدەب و هونەر و فەرهەنگ بەگشتیدا ئەنجامیداوە و دەدات بۆ دوورخستنەوەی خەڵك لە کۆمۆنیزم و جیهانبینيی کۆمۆنیستی، کارکردی ترسناك و تێکدەرانەی لەسەر زيهنیەت و فەرهەنگی خەڵك بەگشتی داناوە و کۆمۆنیزمی کردۆتە فۆبیایەکی تۆقێنەر. 
 ئەرکی تەواوی کۆمۆنیستەکان و هەموو ئەوانەی بڕوایان بە ژیانێکی بەختەوەرانه‌ی کۆمەڵایەتی هەیە کە لەسەر بنەمای یەکسانيی ئابوری و ئازاديی خەلاقانەی ئینسانەکان دامەزرابێت ئەوەیە کە هەوڵەکانیان یەکبخەن بۆ به‌ستنه‌وه‌ى ئەم عەقیدە ئازادیبەخشە بە چینی چه‌وساو و کرێکار و کردنی بە هێزێکی کاریگەر لە کۆمەڵگەی کوردستاندا. بەبێ ڕێکخراوبوونی کۆمۆنیستی و جەماوەری، بەبێ ڕەخنەی مارکسیيانە لە بنەما ئابوری و فیکریيەکانی سەرمایەداری و نيوليبراڵيزم ناتوانرێت ئینسان لە هێرشی ئابوری و كه‌لتورى سەرمایە و سەرمایەداری وەك سیستەمێکی چەوسێنەر ڕزگاری ببێت.
 

 

 

 

 سود لەم سەرچاوانە وەرگیراوە:

- http://www.nytimes.com/…/how-the-cia-played-dirty-tricks-wi…

- How the CIA brought Animal Farm to the screen
http://www.telegraph.co.uk/…/how-cia-brought-animal-farm-t…/

-Modern art was CIA 'weapon'
http://www.independent.co.uk/…/modern-art-was-cia-weapon-15…

- من الذي دفع للزمّار؟: الحرب الباردة الثقافية، لە نوسینی ف، س، سوندەرز

- السي آي إيه تقرأ النظرية الفرنسية: حول العمل الفكري لتقويض اليسار الثقافي.

http://www.jadaliyya.com/…/السي-آي-إيه-تقرأ-النظرية-الفرنسي…